جمع بندی-فصل پیدایش دولتها و نقش آنها در گذشته و امروز

پیدایش دولتها و نقش آنها در گذشته و امروز

علت ایجاد نخستین دولتها: نیاز به نهادی برای اداره ی امور جوامع از  زمان شکل گیری نخستین تمدنهای بشری

عوامل موثر در افزایش وسعت محدودی اقتدار دولتها:

1-      گذشت زمان

2-      تکامل جوامع

3-      دست یابی به فن آوری

4-      پیشرفتهای سریع در تسخیر طبیعت  و کشف قوانین حاکم بر ان

عوامل پیچیده تر شدن تشکیلانت دولتی و افزایش اهمیت این نهاد: شکل گیری امپراطوری های بزرگ و گسترش حوزه ی اقتدار دولتها

نقش دولتها در گذشته

نقش دولتها ی امروزی

نقش عمده در: حفظ نظم جامعه و مقابله با تجاوز دشمنان

نقش اقتصادی: کم رنگ و محدود به موارد خاص و استثنایی

برقراری روابط مالی با شهروندان به دو صورت:

1-      اخذ مالیات

2-      هزینه کردن مالیات ها برای پرداخت حقوق کارمندان  و مواردی مثل قحطی و گرانی و حفظ امنیت و دفاع از دشمنان

نقش اقتصادی:بسیار گسترده

از جمله وظایف آن :

1-      حفظ نظم و امنیت

2-      توسعه ی اقتصادی

3-ایجاد اشتغال

4-مقابله با تورم

5-ثبات اقتصادی
 

 

نقش اقتصادی دولتها در جوامع امروزی

اهداف اقتصادی دولتها در جوامع امروزی ؛عبارتند از:

اهداف اقتصادی دولتها

توضیحات

اشتغال کامل

تعریف: شرایطی که همه جویندگان شغل در جامعه دارای شغل مناسب باشند و بیکاری وجود نداشته باشد.

تحقق آن با ایجاد شرایط رونق اقتصادی یعنی گسترش فعالیتهای تولیدی در نتیجه استخدام نیروی کار جدید

ثبا ت قیمتها

جلوگیری از افزایش قیمت و مهار تورم زیرا تورم بالا موجب : افزایش سزیع قیمتها کالاها و خدمات در نتیجه کاهش سطح رفاه عمومی +ایجاد اختلال در اقتصاد کشور.

 

رشد و توسعه ی اقتصادی

کاهش فاصله ی کشورهای در حال توسعه با کشورهای توسعه یافته ،از نظر سطح زندگی و امکانات جامعه ،از طریق برنامه ریزی  و سیاست گذاری دولتها.

بهبود وضع توزیع در آمد

از طریق طراحی و اجرای سیاستهایی برای محدود ساختن  ابعاد فقر.
 

-تاکید بر مقابله با فقر از دیدگاههای مختلف:

1- مصلحان اجتماعی و معلمان اخلاق تاکید بر حمایت اقشار ثروتمند از فقرا و افراد کم درآمد

2-شکل گیری نهضتهای اجتماعی –سیاسی بزرگ با شعار تلاش برای بهبود زندگی فقرا

3-اقتصاددانان فقر گسترده را مانعی بر سر راه توسعه ی همه جانبه جوامع می دانند.

-فعالیتهای اقتصادی دولتها در دو محور عمده صورت میگیرد:

1- عره ی کالا ها و خدمات :

دولتها با تاسیس شرکتهای دولتی به تولید ،عرضه و فروش برخی کالاها و خدمات می پردازد:

الف: تمایل دولتها برای تولید ،عرضه و بهرهبرداری از برخی منابع و معادن

ب:در زمینه هایی که بخش خصوصی به دلیل عدم اطمینان از سود آوری و نیاز به سرمایه ی اولیه ی بسیار زیاد، حاضر به سرمایه گذاری در آن ها نیست.تولید فولاد

ج: در شرایط خاص، مانند جنگ تحمیلی که به ناچار مالکیت و اداره ی برخی واحدهای صنعتی و تولیدی را بر عهده گرفت.

2-وضع قوانین و سیاست گذاری در اقتصاد به منظور هدایت اقتصاد در مسیر مطلوب و ایجاد نظم و انظباط در عرصه ی فعالیتهای اقتصادی جامعه در مواردی خاص مانند کاهش مصرف گرایی ؛محدود ساختن واردات و مصرف بی رویه ی کالاها ی وارداتی ؛برنامه ریزی  در جهت به کارگیری فن آوری های نوین ،افزایش فعالیتهای تولیدی و سرمایه گذاری در مناطق محروم کشور.

دیدگاه اقتصاد دانان درباره ی نقش دولت در اقتصاد

بین دو گروه فکری از اقتصاد دانان درباره ی نقش دولت در اقتصاد اتفاق نظر وجود ندارد:

مدافعان حضور دولت در اقتصاد

طرفداران اقتصاد آزاد

بخش خصوصی را بدون حضور دولت ،فاقد کارایی می دانند.

مخالف نقش جدی دولت در اقتصاد هستند.

 

در زمینه عرضه ی کالا و خدمات:

1-بخش خصوصی را در کشورهای در حال توسعه ،فاقد تجربه ی کافی می دانند.

2-بخش خصوصی را به دلیل توجه به سود خود ،فاقد صلاحیت لازم می دانند.

در زمینه عرضه ی کالا و خدمات:

1-فعالیت بخش خصوصی را سود آور و به نفع جامعه می دانند.

2-شواهدفراوانی را از ناکارآمدی دولت ارائه می دهند.

در زمینه ی وضع قوانین و سیاست گذاری در اقتصاد معتقدند:

دولت فاقد اطلاعات دقیق از اقتصاد کشور است،در نتیجه اقتصاد را به بیراهه می برد.
 

 

-اقتصاددانانی که به ترکیب بهینه از دولت –بازار رای می دهند،تاکید دارند بر:

1- حضور دولت در بعضی عرصه های محدود از اقتصاد

2-حضور بدون محدودیت بخش خصوصی و بازار در فعالیتهای اقتصادی

جمع بندی و مرور فصل دوم بخش دوم

بخش دوم –فصل دوم

بازار

رفتار اقتصادی:

-          تعریف:نحوه ی تصمیم گیری و اقدام تولید کنندگان و مصرف کنندگان و نیز واکنش آنها نسبت به تغییرات وضیعت اقتصادی

مقایسه ی رفتار اقتصادی مصرف کنندگان و رفتار اقتصادی تولید کنندگان

 

رفتار اقتصادی مصرف کنندگان

رفتار اقتصادی تولید کنندگان

انگیزه ی خرید کالا:رفع نیاز

انگیزه ی تولید کالا: کسب سود

عوامل موثر در تصمیم گیری برای خرید کالا:

1-قیمت کالا؛    2 -درآمد؛     3-سلیقه ی خریدار

4-قیمت سایر کالاها

عوامل موثر در تصمیم گیری برای تولید کالا:

1-      قیمت کالا  ؛  2-هزینه های تولید؛   3- پیش بینی رونق یا رکود بازار

 

چگونگی آن با منحنی تقاضا نشان داده می شود.

نزولی بودن منحنی تقاضا  بیانگر  کاهش تقاضا در اثر افزایش قیمت .

میان قیمت کالا و میزان خرید :رابطه معکوس

چگونگی آن با منحنی عرضه نشان داده می شود.

صعودی بودن منحنی عرضه بیانگر افزایش مقدار عرضه در اثر افزایش قیمت .

میان قیمت کالا و میزان خرید :رابطه مستقیم
 

 

نکته: رفتار اقتصادی تولید کنندگان و مصرف کنندگان باید با یکدیگر هماهنگ باشد.

قیمت تعادلی:

-عامل ایجاد تعادل و هماهنگی بین رفتار اقتصادی تولید کنندگان : قیمت کالا

-تعریف قیمت تعادلی: سطح قیمتی که به ازای آن عرضه و تقاضا با هم برابر می شوند.

-مقایسه ی شرایط کمبود عرضه و شرایط مازاد عرضه در بازار:

کمبود عرضه

مازاد عرضه

دلیل ایجاد آن: پایین تر بودن قیمت کالا از سطح قیمت تعادلی و فزونی تقاضا بر عرضه

دلیل ایجاد آن: بالاتر  بودن قیمت کالا از سطح قیمت تعادلی و فزونی عرضه بر تقاضا

گروهی از مصرف کنندگان موفق به خرید کالا نمی شوند در نتیجه قیمت به سمت قیمت تعادلی افزایش می یابد.

گروهی از تولید کنندگان برای محصولات خود خریدار پیدا نمی کنند در نتیجه قیمت به سمت قیمت تعادلی کاهش می یابد.
 

 

اگر در بازار ؛قیمت در سطح قیمت تعادلی نباشد ،کمبود یا مازاد عرضه آن را به سمت قیمت تعادلی می کشاند؛ یعنی:

1-اگر در بازار ،قیمت کالایی در حال افزایش باشد   به دلیل کمبود (فزونی تقاضا بر عرضه ) ،قیمت به سمت قیمت تعادلی پیش می رود.

2- اگر در بازار ،قیمت کالایی در حال کاهش باشد   به دلیل مازاد(فزونی عرضه بر تقاضا) ،قیمت به سمت قیمت تعادلی پیش می رود.

بازار

-          بازاردر مباحث اقتصادی:ارتباط مجموعه ی خریداران و فروشندگان کالای خاص و نحوه ی رفتار و عکس العمل آنها نسبت به تغییر عوامل اقتصادی

موارد مورد بررسی در بازار یک کالای خاص:

1-وضعیت خریداران و فروشندگان

2-منطق حاکم بر رفتار خریداران و فروشندگان

3-تغییرات بازار کالا

-بازار به دو صورت بازار رقابتی و بازار انحصاری وجود دارد:

بازار رقابتی

بازار انحصاری

وجود رقابت بین چند تولید کننده یا فروشنده

خریدار: دارای قدرت انتخاب – به نفع مصرف کنندگان

فروشنده برای جلب خریدار بیش تر مجبور است به:

1-بهبود کیفیت محصول خود،   2- پایین آوردن قیمت

حضور تنها یک تولید کننده یا فروشنده-عدم وجود رقابت

خریدار : فاقد قدرت انتخاب – به نفع تولید کنندگان

فروشنده مجبور ه بهبود کیفیت محصول و پایین  آوردن قیمت نیست.
 

 

ایجاد اتحاد و کاهش رقابت بین تولید کنندگان ،به ضرر مصرف کنندگان است.

هر چه تعداد تولید کنندگان بیشتر  در نتیجه  امکان ایجاد اتحاد بین آنها کمتر +رقابت بین آنها بیشتر و این موضوع منافع بیش تر برای مصرف کنندگان ایجاد می کند.

وجود رقابت و انحصار در بین خریداران:

وضیعیت رقابتی خریداران

وضعیت انحصاری خریدار

چندین خریدار با هم رقابت دارند.

فقط یک خریدار وجود دارد.

به نفع فروشندگان است.

به نفع خریداران است.
 

 

جمع بندی بخش دوم فصل اول-تولید

تولید:

تعریف: انجام سلسله اقدامات لازم برای تبدیل منابع به کالا های مورد نیاز

انواع محصولات تولیدی:

محصولات نهایی

محصولات واسطه ای

« به صورت مستقیم به مصرف مردم می رسند.»

«مانند اتومبیل»

«به صورت غیر مستقیم بر مصرف مردم اثر می گذارد.»

«مانند سنگ آهن و ورق فولاد که در تولید اتومبیل به کار می روند.»
 

 

-عوامل تولید یا نیازهای عمده ی تولید کنندگان ،به سه دسته ی اصلی تقسیم می شوند:

منابع طبیعی

نیروی انسانی

(عامل کار یا منابع انسانی)

سرمایه

«به عنوان زمین نیز معرفی می شود.»

«مانند زمین ،دریا و مواد خامی که از معادن استخراج می شود.»

«دلیل اهمیت نیروی انسانی در جریان تولید: بدون آن ،منابع قابل استفاده نخواهد بود.»

«برترین عامل تولید –زیرا وظیفه ی ترکیب سایر عوامل تولید را بر عهده دارد.»

«با توجه به تجربیات و مهارتها با تحصیلات و دوره های آموزشی که گذرانده  است.به سه گروه تقسیم می شود: ساده،نیمه ماهر،ماهر یا متخصص»

«کالاهای بادوام یا سرمایه ای  که خدمات حاصل از آنها در جریان تولید استفاده میشود.»

«ابزارو تجهیزاتی که انسان برای بهره برداری به آن نیاز دارد و حاصل کار گذشته انسان است.»
 

 

تولید کنندگان

تعریف: فرد یا موسسه ای که به طور گسترده به فعالیت های اقتصادی ( اعم از تولید،توزیع ،خرید و فروش)مشغول است.

انگیزه ی تولید کنندگان در تولید.

1-خدمت به همنوع 

2-کسبدرآمد

-تولیدکنندگان در جریان تولید ،مبالغی را هزینه می کنند،درآمد کسب می کنند و ممکن است سود کنند و یا متحمل زیان شوند.

هزینه تولید

درآمد

کسب سود

زیان حاصل از تولید

مبالغی که برای تولید صرف میشود.(مبالغ که برای خرید عوامل تولید به صاحبان آن پرداخت می شود؛اجاره،حقوق کارگران....)

مقدار پولی که در قبال فروشمحصولات کسب می شود.

زمانی که درآمد بیشتر از هزینه های تولید باشد.

زمانی که درآمد کم تر از هزینه های تولید باشد.
 

 

-میزان سود برابربا تفاوت درآمد و هزینه است. هزینه – درآمد= میزان سود

اقدامات لازم برای به دست آوردن سود بیشتر یا جلوگیری از زیان در کوتاه مدت.

1-کاهش هزینه های تولید(صرفه جویی در هزینه تولید و پرهیز از استخدام نیروی کار غیر لازم)

2-افزایش درآمد از طریق فراهم کردن بازار خوبی برای محصولات و فروش آنها به قیمت مناسب

اقدامات تولید کنندگان برای کسب سود بیشتر در درازمدت:

1-عرضه ی کالاها با قیمت پایین تر ؛سود کم؛اما مشتریان بیشترو اعتبار بیشتر ی کسب می کند؛در آینده فروش و سود بیشتر.

2-تهیه و عرضه ی کالاهای با کیفیت بهتر ؛اعتماد مشتریان و در نتیجه فروش و سود بیشتر.

فصل دوم بخش اول

محاسبه تولید کل جامعه:

در تولید کل جامعه دو عضو فعالتر هستند. و آن دو :

 

خانوارها

1-صاحبان عوامل تولید     2- مصرف کننده

بنگاه های اقتصادی

1-خریدار عوامل تولید          2-تولید کننده
 

روشهای محاسبه:

 

1-روش هزینه ای: محاسبه ی کل پولی که از طرف خانوارها به سمت بنگاه ها جریان می یابد.( مجموع هزینه های مصرفی تمام خانوارها) مسیر 4

 

2-روش درآمدی:محاسبه ی کل پولی که از طرف بنگاه ها به سمت خانوارها جریان می یابد.(مجموع ارزش پولی کالاها و خدمات تولید شده) مسیر 2

 

3-محاسبه ی مجموع ارزش افزوده ی بخش های مختلف اقتصادی(محاسبه ی ارزش پولی کالاها و خدمات نهایی)

 
 

 

محاسبه به قیمت ثابت

-روش محاسبه ی میزان تولید کل عبارت است از: میزان تولید کل= مقدار کالا  ضربدر  قیمت هر واحد کالا

در مرحله بعدی میزان تولید کل به دست آمده را از میزان تولید سال پایه کم می کنیم تا مقدار افزایش تولید به دست آید.

-افزایش تولید ممکن است به سه دلیل زیر صورت بگیرد:

1.افزایش مقدار کالا(افزایش تولید)

2.افزایش قیمت هر واحد کالا (تورم)

3.افزایش مقدار کالا و افزایش قیمت هر واحد کالا

-برای این که محاسبه شده فقط نشاندهنده  ی تغییر میزان تولید کالا و خدمات (افزایش تولید )باشد؛ ارزش تولید هر سال را بر حسب قیمت کالا و خدمات در سال پایه محاسبه میکنیم.

-محاسبه ارزش تولیدات هر سال بر حسب قیمت کالاها و خدمات در سال پایه:

1-اثر تغییرات قیمت در محاسبه ی تولید کل را از بین می برد.

2-تغییرات قیمت ،فقط نشاندهنده ی تغییر میزان تولید کالاها و خدمات خواهد بود.

 

جمع بندی فصل دوم -بخش اول

برخی شاخص های اقتصادی:

 

شاخص های اقتصادی

توضیحات

تولید ملی

میزان کل تولید کالا و خدمات در جامعه در طول یک سال

نشان دهنده:«قدرت اقتصادی جامعه» +« سطح رفاه» +«میزان پس انداز و سرمایه گذاری» +«امکان پیشرفت جامعه در آینده»

تولید ناخالص ملی

(G.N.P)

ارزش پولی کلیه کالاها و خدمات نهایی تولید شده توسط اعضای یک ملت در طول یک سال (بدون توجه به هزینه های استهلاک)

میزان بالای آن،نشاندهنده ی «قدرت اقتصادی و تولیدی بیشتر»+ «بالا بودن بهره وری.»+«استفاده بهینه از همه عوامل تولید»

تولید نا خالص داخلی

(G.D.P)

ارزش پولی کلیه کالاها و خدمات نهایی تولید شده در محدوده ی مرزهای جغرافیایی یک کشور در طول یک سال (بدون توجه به هزینه های استهلاک)

میزان بالای آن،نشاندهنده ی: وضیعت اقتصادی جامعه

تولید خالص ملی یا داخلی

محاسبه ی کل تولید جامعه ،با توجه به هزینه های استهلاک

تولید خالص ملی(داخلی)= هزینه استهلاک- تولید ناخالص ملی(داخلی)

درآمد ملی

مجموع درآمدهایی که در طول سال نصیب اعضای جامعه می شود.مانند درامد حقوق بگیران،صاحبان سرمایه.....

نشان دهنده:«قدرت اقتصادی جامعه» +« سطح رفاه»

شاخص های سرانه

سهم متوسط هر فرد جامعه در میزان تولید یا درآمد جامعه

حاصل تقسیم شاخص های اقتصادی بر جمعیت کشور.

نشان دهنده:« سطح رفاه و سطح زندگی»زیرا تاثیر تفاوت جمعیت را بر روی شاخص ها از بین می برد.
 

 

تعریف استهلاک: قسمتی از تولید جامعه که صرف جای گزینی سرمایه های فرسوده می شود.

در بسیاری از کشورها ؛معمولا مقدار شاخص ناخالص ملی و ناخالص داخلی به هم نزدیک ات،به جز کشورهایی که:

1-نیروی کار و سرمایه ی آنها در خارج از مرزها کار می کنند.(لبنان)

2-مهاجرت به آن کشور بسیار زیاد است و ورود سرمایه ی بالا به کشور دارند(هنگ کنگ)

 

مقالات دیگر...